MEETING HHT EUROPE IN LEIDEN, NOVEMBER 2023
Leden van HHT Europe (uit legio Europese landen), Nederlandse vakexperts (wetenschappers, artsen en andere zorgverleners) waren 4-5 november 2023 in Leiden. Zij zochten elkaar op om elkaar te trainen en nieuwe speerpunten vast te stellen. Patiëntbetrokkenheid en samenwerking spelen een cruciale rol in het onderzoek naar ROW en leiden tot meer uniformiteit, bekendheid en bewustwording, en vooral tot beter onderzoek naar ROW. Lees hieronder de inhoud van diverse presentaties.
Onilde Carini presenteerde een video die zij in samenwerking met HHT-experts over dit onderwerp hebben gemaakt. De video met ondertiteling in verschillende talen wordt binnenkort op YouTube gepubliceerd.
Nieuw leven in het debat over hersenscreening
Er bestaat geen internationale consensus over hersenscreening bij HHT-patiënten. VASCERN zegt ‘nee’tegen systematische screening van pasgeborenen. HHT Europa pleit voor systematische screening van pasgeborenen met HHT in de familie. Eén van de argumenten van de experts is de onnodige stress die de screening voor een pasgeborene met zich meebrengt. Dankzij de technologische vooruitgang zijn er nu gemakkelijker manieren om beeldvorming uit te voeren die dat obstakel wegnemen.
Voor het screenen van kandidaat-geneesmiddelen zijn modellen nodig die de ziekte representeren: diermodellen (muizen, zebragarnalen), celmodellen (endotheelcellen) en apparaten (bloedvaten op een chip). Botella legde uit welke stappen genomen moeten worden in een klinische trial met medicijnen en waarom het ongeveer vijftien jaar duurt om het hele proces te voltooien. De ontwikkeling van geneesmiddelen voor de behandeling van zeldzame ziekten zoals HHT wordt met veel uitdagingen geconfronteerd zoals: kleine patiëntenpopulaties, beperkte kennis van ziekte en heterogene klinische manifestaties. Voor alle ontwikkelingsprogramma’s voor geneesmiddelen is het noodzaak om zoveel mogelijk informatie te verzamelen over zowel de ziekte als de behoeften van de patiënt. Daarom kan samenwerking tussen patiëntenorganisaties en onderzoekers het ontwikkelingsproces helpen versnellen.
Dr. Mager begon zijn presentatie door te vertellen over het opwindende onderzoeksproject naar een kandidaat-medicijn genaamd VAD044, waarbij zijn team betrokken is bij een bedrijf genaamd Vaderis. Mager is de hoofdonderzoeker van deze klinische proef en zijn team in Leiden werkt fulltime aan onderzoek naar VAD044 voor HHT. Vaderis is een biotechnologiebedrijf dat zich richt op de behandeling van zeldzame ziekten veroorzaakt door vasculaire malformaties. Mager meldt dat ze fase I van dit onderzoek binnenkort zullen afronden. Volgens Mager is de rekrutering van de eerste patiënten in dit onderzoeksproject, INSIGHT genaamd, een spannende mijlpaal in het klinische onderzoek van HHT. Hij is van mening dat als de proef succesvol is, dit medicijn het potentieel kan aantonen om effectief te zijn naast de symptomatische behandelingen die we momenteel HHT-patiënten bieden, door het verloop van de ziekte te beïnvloeden – een zeldzame, progressieve en invaliderende ziekte. Dit betekent een grote stap voorwaarts voor de behandeling van HHT en zeldzame en complexe ziekten. Vanaf het voorjaar van 2024 kunnen we de resultaten van fase I zien.
5. Farmaceutische behandelingsopties voor HHT – Hans-Jurgen Mager, MD PhD, longarts bij St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht en voorzitter van de Global Research and Medical Advisory Board van Cure HHT
In onderstaande tabel staan de verschillende strategieën van behandeling samengevat:
1. Antifibrinolytische strategie – bevordert de stollingsstabiliteit
Tranexaminezuur: Dit is een goede eerste stap en wordt meestal gebruikt in combinatie met propranolol. Propranolol: Begin met lage doses. Bijwerkingen kunnen vermoeidheid en duizeligheid als gevolg van lage bloeddruk en een verlaagde hartslag zijn.
2. Transcriptionele opreguleringsstrategie – bevordert de expressie van ENG en ALK1
Bijvoorbeeld Raloxifen, Bazedoxifen, Tacrolimus (FK506), N-acetylcysteïne, Itraconazol en/of Tamoxifen. Deze behandelingen bevorderen de expressie van defecte genen
Feedback van patiënten in Nederland:
3. Anti-angiogenese strategie – vermindert de vaatgroei
Bijvoorbeeld Bevacizumab (Avastin), thalidomide, etamsylaat, pazopanib, sunitinib, nintedanib, trametinib (VADO44)
Feedback van patiënten in Nederland:
Avastin: De dosering begint elke drie weken en gaat vervolgens over naar elke vier weken gedurende een periode van zes keer. Sommige personen hebben deze behandeling jarenlang onafgebroken ondergaan, met doseringen variërend van elke zes tot acht weken. Het gebruik van Avastin is zeer individueel. Sinds 2017 worden HHT patiënten soms behandeld met Avastin Ondanks het succes zijn er enkele bijwerkingen op de lange termijn waargenomen. Eén persoon kreeg bijvoorbeeld trombose in het been tijdens de behandeling met Avastin voor de lever. Het causale verband met Avastin is echter niet bevestigd. Uit veiligheidsoverwegingen werd de medicatie gewijzigd.
Een andere patiënt vertoonde symptomen van neuropathie en is de behandeling met Avastin gestaakt. Waarom Avastin? Wij gebruiken Avastin om neusbloedingen te behandelen en de bloedvaten sterker te maken. Als de bloedvaten echter al erg groot zijn, werkt het medicijn daar niet zo goed op. Het is het meest effectief op de kleinere bloedvaten om te voorkomen dat ze een probleem worden. Mager is van mening dat Avastin de noodzaak van een levertransplantatie kan worden voorkomen bij tijdige behandeling van lever-AVM’s. Maar niet alle artsen in Europa zijn het daarmee eens. Er is meer onderzoek nodig om zeker te weten of dit inderdaad het geval is.
Wat zou Avastin voor de longen doen? Er wordt aangenomen dat Avastin zeer kleine AVM’s in de longen kan behandelen, die niet zichtbaar zijn op reguliere CT-scans. Maar het is moeilijk om daar zeker van te zijn, omdat de kleine vaten niet zo goed zichtbaar zijn op CT-scans.
Thalidomide werkt goed, maar kan ernstige bijwerkingen veroorzaken, zoals neuropathie.
6. Etamsylaat – Dr. Luisa Maria Botella, hoofd Translationeel Onderzoek in vasculaire zeldzame ziekten: van het lab naar de patiënt, Centro de Investigaciones Biológicas Margarita Salas (CSIC), Spanje
Fase II klinische proef voor Etamsylaat: Dit is een kleinere klinische proef en het medicijn is nog niet op de markt verkrijgbaar. Hoewel het goedkeuring heeft gekregen van de FDA, ontbreekt het aan goedkeuring van de EMA. Om robuustere resultaten te verkrijgen is een uitgebreide klinische proef vereist. Desondanks wijzen voorlopige resultaten op een significante vermindering van bloedingen. Etamsylaat wordt geleverd in de vorm van een neusspray en de effectiviteit ervan wordt gemeten aan de hand van de HHT ESS-score.
7. UltraFast UltraSound voor diepe screening van hersenvaten – dr. Franck Lebrin van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC)
HHT-onderzoekers in Nederland uit de vakgroep van Dr. Franck Lebrin in het LUMC werken samen met Italiaanse onderzoekers aan de ontwikkeling van geavanceerde echografie-technieken om diepe bloedvaten in de hersenen zichtbaar te maken. De samenwerking tussen het Leids Universitair Medisch Centrum en de Italiaanse collega’s richt zich op het creëren van een beeldapparaat (Iconeus) met zeer hoge resolutie dat microscopische AVM’s kan identificeren en daarmee het diagnoseproces voor HHT kan versnellen. Met deze technologie kunnen nu AVM’s van slechts 0,2 mm groot worden gedetecteerd. Toekomstige plannen omvat het gebruik van dit apparaat voor neuro-imaging bij kinderen, waarbij het naar verwachting de conventionele MRI zal vervangen. De methode is niet-invasief en creëert een stressvrije omgeving voor hersenscreening.
Vermeld dient te worden dat deze techniek nog niet volledig is gevalideerd en dat verder onderzoek nodig is. Binnenkort wordt de publicatie van een wetenschappelijk artikel verwacht.
8. Pediatrische zorg
Kindercentra of afdelingen – Worden onze HHT-kinderen opgevangen in een kindvriendelijke omgeving? Er wordt gerapporteerd dat de zorg voor kinderen op een afdeling voor volwassenen een moeilijke ervaring is voor kinderen en hun families. Steeds meer gezinnen overwegen screening voordat er zichtbare symptomen optreden. HHT heeft misschien geen kindercentrum nodig, maar we hebben wel een kinderafdeling nodig.
NB: Het ROW-expertisecentrum van het St. Antonius Nieuwegein is voor kinderen ingericht
Pediatrische initiatieven of materialen:
Het welzijn van kinderen is van het grootste belang en we moeten ervoor zorgen dat zij de zorg en ondersteuning krijgen die ze nodig hebben, in een omgeving die is toegesneden op hun unieke behoeften.
NB: Het ROW-expertisecentrum van het St. Antonius Nieuwegein is voor kinderen ingericht
9. HHT-genoom
UZ Antwerpen en 101 Genomes hebben een bio-informaticatool ontwikkeld die volledige genomische (whole genome sequencing) en fenotypische cross-dataverwerking van patiënten met zeldzame ziekten bevat. Deze tool zal gratis beschikbaar zijn voor de wetenschappelijke gemeenschap via een beveiligd dataplatform om hen te helpen de oorzaken van zeldzame ziekten en de diversiteit van de aandoeningen die ze veroorzaken beter te begrijpen.
Deze bio-informaticatool heeft dus tot doel mogelijke modificerende genen te identificeren die beschermen tegen de grotere schade veroorzaakt door zeldzame ziekten. Een dergelijke ontdekking zou kunnen leiden tot de ontwikkeling van nieuwe behandelingen die deze beschermende effecten zouden kunnen repliceren. HHT Europe zou mogelijk de creatie van beschermende genstudies voor HHT kunnen bevorderen.
10. Gezinsplanning en anticonceptie – een VASCERN-onderzoek – Dr. Josefien Hessels, St Antonius Nieuwegein
Het doel van dit onderzoek was om inzicht te krijgen in de behoeften van HHT-patiënten op het gebied van onderwerpen als gezinsplanning, intimiteit en anticonceptie. 827 HHT-patiënten en hun partners uit Europa namen deel aan een onderzoek. Uit de resultaten bleek dat HHT in de meeste gevallen geen invloed heeft op de beslissing over gezinsplanning. Bij 55% van de patiënten heeft HHT geen invloed op de intimiteit en seksuele activiteit. Daarentegen beïnvloedt HHT de seksuele activiteit bij 27% van de patiënten, waaronder de angst voor HHT-symptomen, voornamelijk neusbloedingen. Hormonale anticonceptiva zijn het meest gebruikte anticonceptiemiddel. Deze studie geeft ons waardevolle informatie over hoe HHT de gezinsplanning en intimiteit beïnvloedt, en helpt ons patiënten en hun partners beter te ondersteunen en te adviseren.
BELANGRIJK: De rol van patiëntenorganisaties is van groot belang!
Er is een muismodel voor HHT, maar de wetgeving wordt strenger als het gaat om het gebruik van diermodellen en de autoriteiten maken het onderzoekers moeilijk om toestemming te krijgen om projecten te starten. Het kan zelfs een jaar duren voordat de onderzoeker goedkeuring aanvraagt en krijgt van de autoriteiten. Patiëntenorganisaties kunnen zich samen sterk maken om het goedkeuringsproces voor onderzoekers te versnellen.
Bezoek aan Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) tijdens HHT Congres
Een uitgebreide rondleiding over verschillende onderzoeksafdelingen door het LUMC waar onderzoek wordt gedaan op onder meer wiskunde, informatica, scheikunde, biologie en geneeskunde. Het doel is het ontwikkelen van innovatieve medicijnen, vaccins, cel- en gentherapieën, diagnostiek en platformtechnologieën. Het team van het LUMC zet zich in voor onder andere de ontwikkeling van een medicijn voor HHT.
‘Onderzoekers hebben onze steun nodig’
We waren verbaasd over het aantal mensen dat zich toegewijd inzet om de levens van mensen met HHT te verbeteren. Ze hebben onze steun nodig om het gebruik van muizen in dit onderzoek te stimuleren en zo de goedkeuring van onderzoeken te versnellen.
11. Presentatie over ROW-strip verhaal – Laure Dieudonné
Sinds begin 2022 ondersteunt de Franse ROW-patiëntenvereniging Amro het project “HAUT LES COEURS!” van Marianne Lahana over de diagnose van HHT en hoe je een behandeling kunt krijgen. Het stripverhaal is getekend door Ninon Tevanian in zwart-wit met rode en blauwe accenten leest makkelijk weg en ziet er geweldig uit ! De doelgroep is 20-30 jaar. Er bestaat een sterke wens om het boekje in verschillende talen te publiceren, omdat dit project een huidige leemte in onze dienstverlening voor die leeftijdsgroep opvult. ROW/HHT Nederland zal dit met het voltallige bestuur bespreken en beslissen of we gaan voor een Nederlandstalige versie.
12. HHT Zweden over medisch onderwijs– presentatie van Göran Westerlund van HHT Zweden
Göran Westerlund beschreef de samenwerkingsaanpak van HHT Zweden met beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg. Göran geeft regelmatig presentaties waarin hij vertelt hoe het is om met HHT te leven. Deze samenwerking tussen de patiëntenvereniging en zorgprofessionals is van cruciaal belang om de bekendheid en het begrip van HHT te vergroten.
Met dank aan Mildred Lundgren, HHT Zweden Vertaling : R. Blom en F. Disch